Wosebite wustajeńcy
W Serbskim muzeju su rumnosće za wosebite wustajeńcy z cyłkownej płoninu 220 m². Wosebite wustajeńcy wudospołnjeja a pohłubšeja poskitki stajneje wustajeńcy. Zwjetša zaběraja so ze serbskej tematiku a regionalnymi charakteristikami abo z narodnymi mjeńšinami. Při tym su tradicionelne namrěte pokłady słowjanskich ludow wosebje zajimawe.
Wuměłske wustajeńcy wudospołnjeja programatiske wusměrjenje a wotewrjeja nowy wid na wěste temy.
KRABAT. Muž. Mytos. Marka.
17.09.2017 – 15.04.2018
Lědma jedna ze serbskich bajowych postawow je hdy telko rěče hódna była, kaž postawa kuzłarja KRABATA. Wustajeńca wobswětluje prěni króć žiwjenje Janka Šajatovića (1624-1704), kotryž pochadźeše ze Žumberaka blisko Zagreba a kotryž słužeše jako połkownik w gardźe Chorwatow štyrjom sakskim kurwjercham. Kurwjerchowskej swójbje wosta Šajatović hač do swojeje smjerće swěrny, na kóncu jako poradźowar ze stopnjom generalneho adjutanta. Powědanje wo KRABAĆE je jeho w kolektiwnym pomjatku zakótwiło. Wottam je jako literarny rjek přez tworjenje Měrćina Nowaka-Njechorńskeho, Jurja Brězana a Otfrieda Preußlera furiozne wuwiće wzał. W kulturnych stawiznach serbskeho luda dócpě bajowa postawa, kotraž so hač k wuměłskej figurje stilizowaše, markantny wuznam.
Cil projekta je, woprawdźite žiwjenje historiskeje wosobiny, kotraž so za mytosom KRABAT chowa, wuswětlić. Nimo toho reflektuje wustajeńca wutworjenje legendy wo Janku Šajatoviću – němsce tež jako Johann von Schadowitz znaty – kaž tež přinošk serbskeho wuměłstwa a literatury, kotrejž polěkowaštaj wot 19. lětstotka sem k wutworjenju mytosa. →
Pjeć lětstotkow. Serbja a reformacija
26.3.2017 – 27.8.2016
We wobłuku spěchowanskeho projekta „Wobliča reformacije w Hornjej Łužicy, Čěskej a Šleskej“ Kulturneho ruma Hornja Łužica/Delnja Šleska pokazuje wustajeńca, kotry wliw reformacija specielnje na Serbow měješe. Wona bě wuchadźišćo za nastaće serbskeho pismowstwa a najwšelakorišich dalšich kulturnych wosebitosćow. Publikacija Ludoweho nakładnistwa Domowina přehladku wjacorych lětstotkow přewodźuje. Tuta njebudźe jenož w Serbskim muzeju na Budyskim hrodźe, ale zdźěla tež w Michałskej cyrkwi prezentowana. W srjedźišću steji žadanje Martina Luthera za Božim słowom w maćernej rěči a jeho wuznam hač do přitomnosće. Jako wobličo reformacije předstaja so farar Wjacsław Warichius z Hodźija, kotryž je Lutherowy katechizm prěni raz do hornjoserbšćiny přełožił. Łužica je přez mnohe pobožne hibanja znata, w kotrychž Serbja wosebitu róla hrajachu. Tak tež we wobłuku Ochranowskeje bratrowskeje wosady po wšěm swěće misionarisce skutkowachu.
Serbske cyrkwje mjez Lubijom a Luborazom/Serbske cerkwje mjazy Lubijom a Luborazom
Wendische Kirchen zwischen Löbau und Lieberose
7.5.2017 – 27.8.2017 · Michałska cyrkej, Budyšin / Michaeliskirche, Bautzen
Jako dźěl wustajeńcy „Pjeć lětstotkow. Serbja a reformacija“ wobjednawa wustajeńca załoženje respektiwnje pozadk serbskich cyrkwjow a jich stawiznisku rólu. Wjetšina jednotliwje předstajenych cyrkwjow steji w Delnjej a Delnjo-wuchodnej Łužicy. Po tym hdźe cyrkwje namakaš su informaciske teksty k wobrazam, pak hornjoserbsce pak delnjoserbsce a němsce podate.
Awtor fotografijow jednotliwych cyrkwinskich twarow je fotografikar Jürgen Maćij.
Wobhladujo sej wustajeńcu zhoniš mjez druhim, kak daloko je cyłkowny serbski kulturny rum w zašłosći sahał. Při tym fungowachu cyrkwje za serbsku ludnosćzdobom jako serbske srjedźišćo městna.
Wustajeńca zestaja so ze 14 sćěnow a pokazuje so wot 7.5.2017 hač do 27.8.2017 w Budyskej Michałskej cyrkwi a budźe po tym pućować.
Stajna wustajeńca
Stajna wustajeńca w Serbskim muzeju z cyłkownej płoninu 830m² informuje wot zažnych stawiznow hač do přitomnosće. Tematisce samostatnje předstaja so wotdźěl tworjaceho wuměłstwa.
Přizemjo
Započatk wustajenskeho přewoda
Prěnja wustajenska rumnosć w foyeru pokazuje na historiske a rěčne zarjadowanje dźensnišich Serbow a jich předchadnikow. Z pomocu wuzwolenych eksponatow, kotrež steja stajnje za jedyn wotdźěl muzeja, dóstanu wopytowarjo prěni přehlad wo centralnych wobłukach serbskeje identity.
W slědowacym rumje předstajeja so čas zasydlenja Słowjanow, wysoki srjedźowěk a čas reformacije we Łužicy. Přichodny wustajenski rum zaběra so z typiskimi wobłukami regionalneho hospodarstwa, na přikład z lěsnym pčołarstwom a rybarstwom resp. hatarstwom, kotrež tworjachu wot srjedźowěka wuznamnu hospodarsku hałužku.
Serbski wobswět
Hnydom po tym zastupiće do rumnostnje a tematisce swójskeho wobłuka ze štyrjomi rumami: domjacy wobswět, wašnje twarjenja a sydlenja kaž tež tradicije a nałožki w běhu lěta a žiwjenja. K tomu słuša tohorunja serbska ludowa hudźba. Historiske filmowe sekwency a hudźbne přikłady přehladku wožiwjeja.
Wosebity zajim budźa wšědne a swjedźenske drasty Serbow Horneje a Delnjeje Łužicy w swojich mnohich wariantach kaž tež drohotne wušiwanki. Pokazka je jenož mały dźěl najwjetšeje zběrki serbskeje narodneje drasty.
1. etaža
Swjedźenska žurla
W swjedźenskej žurli je literarna wustajeńca zarjadowana. Najwjetši rum muzeja ma dwaj poschodaj, dokelž słužeše něhdy jako jednanski rum Budyskeho hamtskeho sudnistwa. Wupyšeny je z mólbami serbskich wědomostnikow a spisowaćelow. Na wulkim triptychonje pod emporu předstaja słowjenski moler Antje Trstenjak najwažnišich narodnych prócowarjow serbskeho kulturneho žiwjenja. We witrinach pod emporu wustajeja so stare ćišće a pomniki pismowstwa.
Nalěwo a naprawo wobrubja witriny z twórbami wažnych zastupjerjow literarneje moderny žurlu. Na galeriji přeprošuje biblioteka k pozastaću a přelistowanju wšelakorych knihow.
W žurli přewjedu so wosebite zarjadowanja, koncerty a wotewrjenja wustajeńcow.
Narodne hibanje
Za swjedźenskej žurlu dóńdźeće do wobłuka nowšeho časa, wosebje narodneho hibanja. Tu pokaza so na narodne wozrodźenje, na literarnu a wědomostnu zaběru ze Serbami kaž tež na dalše rozsudne wuměnjenja stawizniskeho wuwića. Wosrjedź ruma steji tak mjenowana Smolerjowa stwa jako pokazka na wusahowacu wosobinu serbskeho narodneho wozrodźenja. Wosebita tafla je serbskim wupućowarjam do zamórskich krajow wěnowana.
Ze swjedźenskeje žurle přińdźeće tež do wuchodneho křidła z rumnosćemi za wosebite wustajeńcy.
2. etaža
Dźěćacy muzej a moderne stawizny
Dźěćacy muzej z wustajeńcu „Dźěćatstwo něhdy“ je zaměstnjeny w zapadnym křidle domu. Tutón muzejopedagogiski kabinet je dźěl stajneje wustajeńcy, hodźi pak so tež za šulerske projekty wužiwać.
Za emporu na žurli přizamknjetej so wotdźělej tworjace wuměłstwo a stawizny 19. a 20 lětstotka. Pod hesłom “Serbja w Němskej” pokazuje so bój Serbow wo narodnu runoprawosć wot załoženja Němskeho kejžorskeho mócnarstwa w lěće 1871 hač do přitomnosće.
Tworjace wuměłstwo
Pódla stawizniskeho wotdźěla přizamknje so wobłuk “Tworjace wuměłstwo”. Tuta galerija serbskeho wuměłstwa pokazuje twórby serbskich wuměłcow runje tak kaž wuměłcow, kiž so ze serbskej tematiku zaběraja.
Serbski muzej wobsedźi najwjetšu zběrku serbskeho tworjaceho wuměłstwa. Nimo mólbow a grafikow hromadźa so tež wuměłske fotografije a nałožowane wuměłstwo, kaž plakaty a keramika. Zběrka wobsahuje zawostajenstwo wažnych serbskich wuměłcow kaž Měrćina Nowaka-Njechorńskeho a Ota Gartena.